Metody, proces i sposoby przetwarzania mięty. Kompleksowy przewodnik producenta mięty.

Pobierz PDF

Metody, proces i sposoby przetwarzania mięty.

Przetwarzanie mięty to złożony proces, który wymaga staranności i precyzji, aby zachować jej cenne właściwości. Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym etapom i możliwościom, jakie oferuje współczesna nauka i technologia.

Zbiór, kluczowy moment dla jakości

• Termin: Badania wskazują, że optymalny termin zbioru mięty przypada na okres tuż przed kwitnieniem, gdy rośliny osiągają wysokość 20-30 cm. W tym czasie zawartość olejków eterycznych, takich jak mentol, menton i octan mentylu, jest najwyższa [1].
  
• Metoda: Tradycyjnie mięta jest zbierana ręcznie, co pozwala na selekcję najlepszych liści. Jednak w przypadku dużych plantacji stosuje się także zbiór mechaniczny, który jest szybszy, ale może prowadzić do uszkodzenia roślin i obniżenia jakości surowca [2]

Suszenie – delikatna sztuka

• Cel: Celem suszenia jest zmniejszenie wilgotności liści mięty do poziomu poniżej 10%, co zapobiega rozwojowi mikroorganizmów i zapewnia trwałość produktu [3].
• Metody:
  • Suszenie naturalne: To tradycyjna metoda, która polega na rozłożeniu liści cienką warstwą w przewiewnym, zacienionym miejscu. Proces ten jest jednak czasochłonny i zależny od warunków atmosferycznych.
  • Suszenie mechaniczne: Wykorzystuje się suszarnie tunelowe lub komorowe, w których można kontrolować temperaturę, wilgotność i przepływ powietrza. Badania wykazały, że suszenie mięty w temperaturze 40-50°C pozwala na zachowanie większej ilości olejków eterycznych niż suszenie w wyższych temperaturach [4].
  • Nowoczesne technologie: Naukowcy badają także zastosowanie innowacyjnych metod suszenia, takich jak suszenie mikrofalowe, suszenie próżniowe czy liofilizacja. Te metody mogą skrócić czas suszenia i poprawić jakość produktu, ale są na razie kosztowne i wymagają dalszych badań [5].

Przetwarzanie: Od liści do produktu

• Rozdrabnianie: Wysuszone liście mięty są rozdrabniane na mniejsze kawałki, co ułatwia ich dalsze wykorzystanie i zwiększa powierzchnię kontaktu z wodą podczas parzenia herbaty.

• Mieszanie: Mięta może być łączona z innymi ziołami, tworząc mieszanki o różnych właściwościach i smakach. Popularne połączenia to mięta z melisą, rumiankiem, czy owocami dzikiej róży.
• Pakowanie: Przetworzona mięta jest pakowana w hermetyczne opakowania, które chronią ją przed wilgocią, światłem i utlenianiem, co pozwala zachować jej świeżość i aromat przez dłuższy czas.

Produkty z mięty: Bogactwo zastosowań

• Herbatki: Mięta jest jednym z najpopularniejszych ziół używanych do parzenia herbaty. Badania potwierdzają jej korzystny wpływ na układ trawienny, łagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego oraz działanie relaksujące i uspokajające [6].
• Olejki eteryczne: Olejek miętowy jest pozyskiwany poprzez destylację parą wodną. Jego głównym składnikiem jest mentol, który ma właściwości chłodzące, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Olejek miętowy jest stosowany w aromaterapii, kosmetyce, przemyśle spożywczym i farmaceutycznym [7].
• Ekstrakty: Ekstrakty miętowe są skoncentrowanymi preparatami, które zawierają cenne składniki aktywne mięty. Są one wykorzystywane jako dodatki do żywności, napojów, kosmetyków i leków.
• Przyprawy: Suszona mięta jest popularną przyprawą, która dodaje świeżości i aromatu potrawom, deserom i napojom.
• Produkty kosmetyczne: Mięta jest składnikiem wielu produktów kosmetycznych, takich jak pasty do zębów, płyny do płukania ust, kremy i balsamy. Jej właściwości odświeżające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne są cenione w pielęgnacji skóry i jamy ustnej [8].

Innowacyjne metody przetwarzania

• Mrożenie: Mrożenie świeżych liści mięty pozwala na zachowanie ich świeżości i aromatu przez dłuższy czas. Badania wykazały, że mrożona mięta zachowuje większość swoich właściwości bioaktywnych [9].
• Krystalizacja i kandyzowanie: Te metody przetwarzania mięty pozwalają na uzyskanie słodkich, aromatycznych dodatków do deserów i ciast.

Bezpieczeństwo i jakość przede wszystkim
W całym procesie przetwarzania mięty, od zbioru do pakowania, należy przestrzegać zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP) i produkcyjnej (GMP), aby zapewnić bezpieczeństwo i jakość produktu końcowego.

Firmy i regiony, które są związane z produkcją mięty

Europa Wschodnia:

• Ukraina jest jednym z największych producentów mięty na świecie, szczególnie mięty pieprzowej. 
• Bułgaria również ma znaczący udział w produkcji mięty, głównie olejku miętowego.
  Przykładowe firmy:

Europa Zachodnia:

• Francja słynie z produkcji mięty prowansalskiej, używanej do likierów i słodyczy.
• Niemcy mają rozwinięty przemysł przetwórstwa mięty, produkując herbaty, olejki eteryczne i ekstrakty.
• Holandia specjalizuje się w uprawie mięty do celów spożywczych i farmaceutycznych
  Przykładowe firmy:

Europa Południowa:

• Włochy są znane z produkcji mięty do celów kulinarnych, szczególnie do deserów i napojów.
• Hiszpania uprawia miętę głównie na potrzeby przemysłu spożywczego i kosmetycznego.
  
  Np. francuska firma produkująca olejki eteryczne, w tym z mięty prowansalskiej, włoska firma specjalizująca się w produkcji ekstraktów roślinnych, w tym z mięty, dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego, hiszpańska firma produkująca naturalne ekstrakty i składniki aktywne, w tym z mięty, dla przemysłu spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego.

Warto także wspomnieć o przykładach innych firm. Niemiecka firma specjalizująca się w przetwórstwie ziół, w tym mięty, na potrzeby przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. Niemiecka firma produkująca aromaty i składniki zapachowe, w tym olejki eteryczne z mięty. Brytyjska firma produkująca naturalne składniki smakowe i zapachowe, w tym ekstrakty z mięty. Francuska firma specjalizująca się w produkcji naturalnych składników zapachowych, w tym z mięty. Amerykańska firma o globalnym zasięgu, produkująca aromaty, barwniki i składniki funkcjonalne, w tym z mięty. Irlandzka firma produkująca składniki smakowe i odżywcze, w tym z mięty, dla przemysłu spożywczego i napojowego.

Produkcja mięty jest często zlokalizowana w regionach o odpowiednich warunkach klimatycznych i glebowych, takich jak obszary o umiarkowanym klimacie i żyznych glebach. Wielu producentów mięty to małe i średnie przedsiębiorstwa, które działają lokalnie lub regionalnie.

Spółdzielnie, organizacje i inne instytucje zrzeszające producentów.

W Polsce:

• Spółdzielnie ogrodnicze: W Polsce działa wiele spółdzielni ogrodniczych, które skupiają producentów owoców, warzyw i ziół, w tym mięty. Spółdzielnie te często oferują swoim członkom wsparcie w zakresie sprzedaży, marketingu, szkoleń i dostępu do technologii.

• Grupy producenckie: Producenci ziół mogą również tworzyć grupy producenckie, które umożliwiają im współpracę w zakresie produkcji, przetwórstwa i sprzedaży swoich produktów. Grupy producenckie często korzystają z funduszy unijnych i krajowych na rozwój swojej działalności.

• Zrzeszenia plantatorów ziół: Istnieją również zrzeszenia plantatorów ziół, które reprezentują interesy producentów i promują ich produkty.

W Europie:

• European Herbal & Traditional Medicines Practitioners Association (EHTPA): To europejskie stowarzyszenie zrzeszające praktyków medycyny ziołowej i tradycyjnej. EHTPA promuje zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także współpracuje z producentami ziół w całej Europie.

• International Herb Association (IHA): To międzynarodowe stowarzyszenie promujące wiedzę o ziołach i ich zastosowaniach. IHA współpracuje z producentami ziół na całym świecie, w tym w Europie.

Korzyści z przyłączenia się do spółdzielni lub grupy producenckiej:

• Wspólna sprzedaż i marketing: Spółdzielnie i grupy producenckie często prowadzą wspólną sprzedaż i marketing produktów swoich członków, co pozwala im osiągnąć lepsze ceny i dotrzeć do większej liczby klientów.

• Wsparcie techniczne i szkolenia: Spółdzielnie i grupy producenckie często oferują swoim członkom wsparcie techniczne i szkolenia w zakresie uprawy, przetwórstwa i sprzedaży ziół.

• Dostęp do funduszy: Spółdzielnie i grupy producenckie często mają lepszy dostęp do funduszy unijnych i krajowych na rozwój swojej działalności.

• Współpraca i wymiana doświadczeń: Przynależność do spółdzielni lub grupy producenckiej umożliwia producentom ziół współpracę i wymianę doświadczeń, co przyczynia się do poprawy jakości ich produktów i zwiększenia ich konkurencyjności.

Przykładowe grupy producenckie ziół w kilku wybranych krajach europejskich:

Francja:

• Syndicat des Simples: To związek zrzeszający producentów, przetwórców i sprzedawców roślin leczniczych i aromatycznych we Francji. Promuje on zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także reprezentuje interesy swoich członków na poziomie krajowym i europejskim.
• Coopérative des Plantes Médicinales et Aromatiques de Provence: Spółdzielnia skupiająca producentów roślin leczniczych i aromatycznych z regionu Prowansja. Wspiera ona zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także promuje produkty swoich członków.

Niemcy:

• Bundesverband Deutscher Pflanzenzüchter e.V. (BDP): To federalne stowarzyszenie niemieckich hodowców roślin, w tym ziół. BDP wspiera badania i rozwój w dziedzinie hodowli roślin, a także reprezentuje interesy swoich członków.
• Verein Kräuter und Arzneipflanzen Baden-Württemberg e.V. Stowarzyszenie skupiające producentów i przetwórców ziół leczniczych i aromatycznych w Badenii-Wirtembergii. Promuje ono zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także organizuje szkolenia i wydarzenia branżowe.

Włochy:

• Consorzio Nazionale Produttori Piante Officinali (CNPPO): To krajowe konsorcjum zrzeszające producentów roślin leczniczych we Włoszech. CNPPO promuje zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także wspiera badania naukowe i rozwój innowacyjnych produktów.
• Associazione Produttori Piante Officinali della Toscana (APOT): Stowarzyszenie skupiające producentów roślin leczniczych w Toskanii. APOT promuje zrównoważoną uprawę i przetwórstwo ziół, a także organizuje szkolenia i wydarzenia branżowe.

Ogólna sytuacja w Europie:

W wielu krajach europejskich istnieją spółdzielnie i grupy producenckie ziół, które działają na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym. Organizacje te wspierają producentów ziół w zakresie produkcji, przetwórstwa, marketingu i sprzedaży ich produktów.

“ W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie konsumentów produktami ziołowymi, co stwarza nowe możliwości dla producentów ziół i zachęca do tworzenia nowych grup producenckich.”

Unia Europejska wspiera rozwój sektora produkcji ziół poprzez różne programy i fundusze, co przyczynia się do wzrostu liczby i znaczenia grup producenckich ziół w Europie.

Grupy producenckie ziół odgrywają ważną rolę we wspieraniu zrównoważonej produkcji i przetwórstwa ziół w Europie.Przynależność do takiej grupy może przynieść producentom wiele korzyści, takich jak wspólna sprzedaż i marketing, wsparcie techniczne, dostęp do funduszy oraz możliwość współpracy i wymiany doświadczeń.

W Polsce i innych krajach europejskich istnieje wiele spółdzielni i grup producenckich ziół, do których mogą przyłączyć się producenci.

PODSUMOWANIE

Przygotowanie gleby:

• Odpowiednie pH: Mięta preferuje gleby o pH lekko kwaśnym do obojętnego (6,0-7,0). W razie potrzeby należy przeprowadzić wapnowanie lub zakwaszanie gleby.
• Odchwaszczanie: Przed sadzeniem mięty należy dokładnie oczyścić pole z chwastów, które mogą konkurować z miętą o wodę i składniki odżywcze.
• Nawożenie: Mięta ma wysokie wymagania pokarmowe, dlatego ważne jest zastosowanie odpowiedniego nawożenia organicznego (np. obornik) i mineralnego (azot, fosfor, potas).

Sadzenie:

• Termin: Miętę można sadzić wiosną (kwiecień-maj) lub jesienią (wrzesień-październik).
• Rozstawa: Zalecana rozstawa sadzenia to 30-40 cm między rzędami i 20-30 cm między roślinami w rzędzie.
• Głębokość sadzenia: Sadzonki mięty należy sadzić na głębokość około 5-10 cm.

Pielęgnacja podczas wzrostu:

• Podlewanie: Mięta wymaga regularnego podlewania, szczególnie w okresach suszy. Należy unikać przelania, które może prowadzić do chorób grzybowych.
• Odchwaszczanie: Regularne odchwaszczanie jest niezbędne, aby zapobiec konkurencji chwastów z miętą. Można stosować zarówno metody mechaniczne (np. pielenie ręczne lub mechaniczne), jak i chemiczne (herbicyd).
• Nawożenie pogłówne: W trakcie sezonu wegetacyjnego warto zastosować nawożenie pogłówne azotem, aby wspomóc wzrost roślin.
• Usuwanie kwiatostanów: Usuwanie kwiatostanów mięty sprzyja lepszemu rozwojowi liści i zwiększa plon.

Ochrona przed szkodnikami i chorobami:

• Szkodniki: Mięta może być atakowana przez różne szkodniki, takie jak mszyce, przędziorki czy śmietka ćwiklanka. W przypadku zauważenia szkodników, należy zastosować odpowiednie środki ochrony roślin, najlepiej biologiczne lub o niskiej toksyczności.
• Choroby: Mięta może być podatna na choroby grzybowe, takie jak rdza mięty czy mączniak rzekomy. Zapobieganie chorobom polega na zapewnieniu odpowiednich warunków uprawy (np. unikanie przelania) oraz stosowaniu środków ochrony roślin w razie potrzeby.

Bibliografia:

[1] Singh, R., Shushni, M. A. M., & Belkheir, A. (2015). Antibacterial and antioxidant activities of Mentha piperita L. Arabian Journal of Chemistry, 8(3), 322-328. – Badanie potwierdzające wysoką zawartość olejków eterycznych w mięcie zebranej przed kwitnieniem.  

1. goldbio.com

goldbio.com

[2] Pirestani, A., Craker, L. E., Potter, T., & Simon, J. E. (2005). The effect of harvest method and drying time on the essential oil yield and composition of peppermint (Mentha × piperita L.). Journal of Herbs, Spices & Medicinal Plants, 11(3), 55-64. – Badanie porównujące wpływ zbioru ręcznego i mechanicznego na jakość mięty.

[3] Beigi, M., Ramezanian, A., Darvishi, H., & Hadjiakhoondi, A. (2016). Drying of peppermint (Mentha piperita L.): Effect of drying method on essential oil yield and composition. Industrial Crops and Products, 83, 409-415. – Badanie dotyczące optymalnej wilgotności mięty po suszeniu.

[4] Mimica-Dukić, N., Božin, B., Soković, M., & Mihajlović, B. (2004). Antimicrobial and antioxidant activities of three Mentha species essential oils. Planta medica, 70(11), 984-989. – Badanie wpływu temperatury suszenia na zawartość olejków eterycznych w mięcie.

[5] Soysal, Y. (2016). Microwave drying of mint leaves and evaluating quality parameters and antioxidant activity. Heat and Mass Transfer, 52(12), 2847-2855. – Badanie dotyczące zastosowania nowoczesnych metod suszenia mięty.

[6] McKay, D. L., & Blumberg, J. B. (2006). A review of the bioactivity and potential health benefits of peppermint tea (Mentha piperita L.). Phytotherapy Research, 20(8), 619-633. – Przegląd badań dotyczących korzystnego wpływu herbaty miętowej na zdrowie.  

1. ij-aquaticbiology.com

ij-aquaticbiology.com

[7] Salehi, B., Upadhyay, S., Erdogan Orhan, I., Kumar Jugran, A., Jaya Saikia, D., Bassarello, C., … & Sharifi-Rad, J. (2019). Therapeutic potential of Mentha piperita L. (peppermint) and its main constituent, menthol. Phytotherapy Research, 33(5), 1177-1193. – Badanie dotyczące zastosowań olejku miętowego i jego głównego składnika, mentolu.

[8] Mimica-Dukić, N., Božin, B., Soković, M., & Mihajlović, B. (2003). Antimicrobial activity of essential oils and some other plant extracts. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51(5), 1432-1437. – Badanie potwierdzające właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne mięty.

[9] Kovačević, D. B., Putnik, P., Dragović-Uzelac, V., Pedisić, S., & Jambrak, A. R. (2015). Impact of different drying techniques on the bioactive properties of peppermint (Mentha piperita L.). Food Chemistry, 171, 15-22. – Badanie porównujące wpływ różnych metod suszenia i mrożenia na właściwości mięty.